De eerste stappen naar sciencefiction

Realiteit fabricaat van de fantasie

Star Trek doet ons voelen alsof we enkele eeuwen te vroeg geboren zijn. Omgekeerde melancholie. Sluiten we de ogen, dan hoeven we weinig moeite te doen om in het geestesbeeld de omgeving te voorzien van een lik toekomst. En dat gaat steeds makkelijker want een hoop uitvindingen uit de futuristische serie zijn reeds om ons heen te vinden. De realiteit blijft een fabricaat van de fantasie. Denk bijvoorbeeld maar aan video-communicatie en natuurlijk deuren die vanzelf open en dicht gaan. De laatste jaren zijn autonome auto's ons leven zelfs aan het binnenrijden. Wat in de jaren 60 qua technologie cool was, is zó hot geworden dat we ons kunnen afvragen of die automatiseringsdrang allemaal nog wel te volgen is?

Dat de toekomst geïmplementeerd wordt, dat valt duidelijk af te lezen aan initiatieven zoals de Slimste Woning in Eindhoven en het Slimste Huis in Alkmaar. Dan bestaat er ook nog zoiets als de Slimste Stad, al zijn er daar twee van, Amsterdam en Barcelona. Ook de inspanningen van de Sociaal Economische Raad (SER) die Eindhoven willen selecteren als projectzone voor de Slimste Wijk laten vermoeden dat dingen in de toekomst meer richting Star Trek gaan.

Sensoren, chips en computers

Het spreekt vanzelf dat we dergelijke ontwikkelingen niet alleen in de eigen contreien terugvinden. Wie de Zuid-Koreaanse stad Songdo heeft bezocht waande zich nu al in de verre toekomst. Van druppelende koffiemachine tot de straten waar je doorheen wandelt, bijna alles is daar voorzien van sensoren, chips en computers. Daarmee houdt men bijvoorbeeld het energieverbruik in de gaten, gaan lichten pas aan als het nodig is en krijgt men 's ochtends bij het opstaan een warme kop verse koffie. Woningautomatisering in optima forma. Allemaal zonder moeite en met de nadruk op duurzaam, want dat is een belangrijk onderdeel in zo'n slimme wereld.

In Songdo zijn auto's natuurlijk ook onderdeel van de 'smart connected community'. Voertuigen zijn er uitgerust met slimme software die ongelukken proberen te voorkomen. Op dat gebied komt Zuid-Korea naar ons toe, over een jaar of tien is de kans groot dat bijna iedereen elektrisch rijdt. Al was het maar omwille van de olie die vroeg of laat eens op is.

Software menselijk maken

We zouden het niet eens erg vinden. Geautomatiseerde wegen zijn alweer een stapje dichter bij de intergalactische snelweg. Lekker cruisen zonder zorgen; ondertussen een krantje lezen, koffietje doen, koffiekoek of een ander hip ontbijt erbij. Ondertussen automatisch naar het werk tuffen en hopen dat er niet teveel klassieke hobbels op de weg liggen. We willen namelijk geen koffievlekken of zelfs maar een kruimel in de nieuwe auto. Zowel Apple als Google, zelfs Uber, zijn bezig om een dergelijke slimme toekomst naar de deurmat te brengen.

Over alles wordt nagedacht en niet alleen door techneuten. Om levens te sparen helpen filosofen mee om de software menselijk te maken. Simpel gezegd, als een auto afstevent op een botsing met een persoon en een boom, dan is het wenselijk dat de programmatuur de mens probeert te vermijden en voor de boom kiest. Of een moeilijkere situatie, als de auto dreigt te klappen op een moeder met kinderwagen of een groep Japanse toeristen. Of als er gekozen moet worden tussen het leven van de bestuurder en dat van een voetganger of fietser? Heeft u een voorkeur?

Veiligheid?

Het spreekt haast vanzelf, niet iedereen is er gerust in dat auto's, of eigenlijk software, wel de goede keuze zullen maken. Het blijft uiteindelijk software, bits en bytes, en we zijn nog lang niet in de buurt van echte kunstmatige intelligentie die -voor zover mogelijk- de perfecte beslissingen neemt. Toen het Eindhovens Dagblad publiceerde over de Slimste Wijk, kwamen er bij de uitgever een paar dagen later al meerdere brieven binnen van ongeruste lezers. Wat blijkt? Men maakt zich zorgen over de veiligheid. Zou zo'n zelfrijdende auto bijvoorbeeld wel voetgangers zonder zendertje signaleren? Een terechte vraag. Wat gebeurt er eigenlijk met de ouderwetsen? Met diegenen die niet meegaan met de onstopbare automatiseringsdrang? Zullen zij even veilig zijn als iemand die wel vol sensoren hangt? Niemand die het weet, de nabije toekomst heeft nog vele boeiende antwoorden in petto. Zelfs op vragen die nog niet gesteld zijn.